Okleiny i forniry drewniane

Obowiązująca aktualnie norma PN-Ó7/D-97001 wyróżnia drewniane forniry, okleiny i obłogi. Fornir jest to płat drewna o grubości do 5 mm, otrzymany przez skrawanie płaskie lub obwodowe (fot. I wkładka kolorowa).

Okleina jest to fornir przeznaczony do oklejania powierzchni wyrobów z drewna w celu nadania im estetycznego wyglądu. Obłóg jest to fornir przeznaczony do oklejania powierzchni wyrobów z drewna jako podkład pod okleinę, farbę lub inną powłokę kryjącą.

Z przytoczonych definicji wynika, że podział fornirów na okleiny i obłogi przyjmuje jako zasadnicze kryterium zastosowanie, nie ujmując np. różnic wynikających z użytego gatunku drewna. Na obłogi używa się przeważnie drewna gatunków pospolitych, jak lipa, topola itp., zaś na

Typy oklein (5): a) warstwowy, b) błyszczowy, c) pasiasty, d) poprzecznie falisty, e) wzdłużnie falisty, f) wzorzysty, g) półwzorzysty, h) kwiecisty, i) piramidalny, j) płomienisty okleiny – drewna głównie gatunków szlachetnych, jak dqb, jesion, orzech itp. Poza okleinami i oblogami pojęcie fornir obejmuje również płaty drewna stosowane do wyrobu sklejek, lignofolu, oklein klejonych (warstwowo) itp,

Przedmiotem dalszych rozważań będzie ten asortyment fornirów, który po naklejeniu na podłoże stanowi po oszlifowaniu gotowe podłoże do naniesienia powłoki lakierowej lub malarskiej, a więc okleiny i obłogi. Zasadniczy podział oklein i obłogów dotyczy głównie sposobów skrawania. Tak więc okleiny i obłogi dzieli się na:

– a) skrawane płasko – produktem gotowym sq płaty kolejno oddzielane od półfabrykatu z przekroju stycznego, rzadziej promieniowego, najczęściej pośredniego,

– b) skrawane obwodowo w granicach kilku słojów rocznych – produktem gotowym sq płaty dowolnej szerokości odcinane ze wstęgi lub wstęga forniru,

– c) skrawane mimośrodowo w granicach większej liczby słojów rocz- 11 z nych – produktem sq płaty oddzielane kolejno z części obwodu wyrzynka.

Niezależnie od przytoczonego wg normy podziału mogq być następujące rodzaje oklein:

– a) skrawane stoikowo – u nas nie stosowane,

– b) skrawane falisto nożem falistym – także u nas nie stosowane.

Okleiny i forniry drewniane – kontynuacja

Inny podział oklein dotyczy rysunku. W zależności od rysunku i walorów dekoracyjnych PN-67/D-97001 wyróżnia 10 typów oklein (5).

– 1. Typ warstwowy Wr. Okleina o wzorze praktycznie równoległych I prosto przebiegających linii przecięcia słojów rocznych bez występowania szczególnych zakłóceń ich przebiegu. Częściowo mogą występować linie paraboidalne, powstające z przecięcia niecałkowicie równoległego do słojów. Okleiny tego typu uzyskuje się przy skrawaniu drewna o wyraźnym uslojeniu w kierunku stycznym, promieniowym i pośrednim (rys. 2a).

– 2. Typ błyszczowy B ł. Wzór, jak okleiny typu warstwowego wzbogacony poprzecznie lub ukośnie przebiegającymi pasmami, powstałymi na skutek wzdłużnego przecięcia promieni rdzeniowych. Okleiny tego typu powstają szczególnie przez skrawanie drewna o szerokich promieniach rdzeniowych, zwłaszcza w kierunku promieniowym lub zbliżonym do promieniowego, np. drewna dębowego lub bukowego (rys. 2b).

– 3. Typ pasiasty Ps. Odznacza się regularnie wzdłużnie przebiegającymi, jaśniejszymi i ciemniejszymi, pasami o równomiernej szerokości. Kontrastowe zabarwienie sąsiadujących ze sobą pasów jest wynikiem różnego załamywania się i odbijania promieni świetlnych, co jest spowodowane przecięciem włókien drewna pod różnym kątem. Rysunek typu pasiastego jest związany ze specjalnymi gatunkami drewna odznaczającymi się tzw. przemiennym przebiegiem włókien. Z gatunków tych uzyskuje się okleinę szczególnie przez skrawanie w kierunku promieniowym, Okleiny tego typu są tym cenniejsze, im bardziej jest regularny układ pasów i im pasy są węższe (rys. 2c).

– 4. Typ poprzecznie falisty F L p. Odznacza się przebiegającymi poprzecznie do włókien ciemniejszymi i jaśniejszymi pasami. Układ pasów bywa przeważnie falisty, o różnej szerokości. Kontrastowe zabarwienie pasów pochodzi od różnego kąta padania i załamywania się światła na przeciętych pod różnymi kątami włóknach drewna. Okleinę taką otrzymuje się ze specjalnych gatunków drewna przy skrawaniu w kierunku promieniowym (rys. 2d).

– 5. Typ wzdłużnie falisty FLw. Odznacza się wzdłużnie, tj. równolegle do włókien, przebiegającymi pasami o różnym zabarwieniu. Faliste pasy powstają w wyniku budowy anatomicznej drewna i odpowiedniego przekroju. Okleinę tego typu uzyskuje się ze specjalnych gatunków drewna przez skrawanie styczne lub promieniowe (rys. 2e).

– 6. Typ wzorzysty W z. Odznacza się rysunkiem w postaci krzywoliniowych zespołów żyłek i pasów zamkniętych lub otwartych, pochodzących z przecięcia nieregularnie układających się słojów lub zgru- powań małych sęczków j pączków śpiących oraz zawojów odznaczających się zróżnicowanym zabarwieniem i połyskiem. Rysunek taki pokrywa cały płat okleiny. Ten typ okleiny jest zwany u nas „maser” łub „czeczota”. Otrzymuje się ją z różnych gatunków drewna o nieregularnej budowie. np. brzozy, topoli, orzecha (rys. 2f).

– 7. Typ półwzorzysty Wzp. Odznacza się takim samym rysunkiem, jak typ wzorzysty lub poprzecznie falisty, z tym, że rysunek poprzecznie falisty lub wzorzysty pokrywa tylko część płatu okleiny (rys. 2g).

– 8. Typ kwiecisty Kw, Odznacza się rysunkiem w postaci zamkniętych zgrupowań linii i pasm dających bardzo bogaty rysunek, tzw. kwiaty (jak w typie Wz) rozmieszczone nieregularnie na tle rysunku typu Wz. Okleinę tego typu uzyskuje się ze specjalnych rodzajów drewna przez skrawanie płaskie lub w wyniku skrawania obwodowego (rys. 2h).

– 9. Typ piramidalny Pr. Odznacza się rysunkiem utworzonym z równomiernie od siebie oddalonych linii i pasm hiperbollcznych, przetkanych partiami drewna o różnym zabarwieniu i połysku, przypominających układ żeber. Okleinę tego typu otrzymuje się z rozwidleń (tzw, „dwójek”) niektórych gatunków drewna w wyniku skrawania w kierunku promieniowym, półpromieniowym, a czasem nawet stycznym (rys. 2i).

– 10. Typ pł omienisty Pł. Odznacza się rysunkiem w postaci nieregularnie i zmiennie ułożonych plam o płomienistym zarysie (rys. 2j). Plamy te wykazują zmienny połysk i są wywołane zmiennym kątem padania i odbijania promieni świetlnych na skutek ukośnego przecięcia włókien drewna. Okleiny tego typu uzyskuje się z niektórych gatunków drewna przez skrawanie płaskie, a z innych – przez skrawanie obwodowe (np. z pni brzozowych).